Alerjik Rinit nasıl gelisir

Vücutta neden alerji gelişir?

Bağışıklık sistemi, vücuda giren alerjik bir madde ile karşılaştığında tepki verir ve böylece alerji belirtileri ortaya çıkar. Bu madde başka bir zaman tekrar vücuda girerse, bağışıklık sistemi, bu maddeyi tanıma özelliğine sahip özel antikorlar üretir.

Alerjen vücuda tekrar girdiğinde, bağışıklık sistemi bu alerjeni kolaylıkla tanır ve vücutta çeşitli reaksiyonlar baş gösterir.

En sık karşılaşılan alerjenler nelerdir?

Bildiğimiz birçok madde alerjen olabilir. Polenler, yiyecekler, küf, toz, tüy, hayvan tüyü, kimyasal maddeler, penisilin gibi ilaçlar ve çevre kirliliğine yol açan maddeler birçokları için alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Alerjik hastalıkların en yaygın sebebi hava kaynaklı (hava yoluyla taşınan) alerjenlerdir.

1. Polenler

Saman nezlesi, diğer bir adıyla alerjik rinitin en önemli nedenlerden biri Ambrosia familyasına ait bir bitkidir (ragweed). Bu bitki Ağustos’un sonuna doğru polenlenmeye başlar ve ilk ayazlar baş gösterene kadar devam eder.

İlkbaharın geç döneminde polenler; çayır, meyve bahçesi, kokulu yonca, bermuda, johnson ve salkımotu benzeri çimenlerden çıkar. Baharın ilk aylarında görülen saman nezlesinin (alerjik rinitin) başlıca nedeni ise, karaağaç, akçaağaç, huş ağacı, kavak, kayın, dişbudak, meşe, ceviz, gibi ağaç polenleridir. Çiçeklenen bitkiler ise nadiren alerjiye yol açar.

2. Ev Alerjenleri

Bazı alerjenler de yıl boyu mevcuttur. Akarlar, evcil hayvan tüyleri ve bazı yiyecek ve kimyasallar ev alerjenlerinin başındadır. Ev alerjenlerinin neden olduğu belirtiler, evin iyi havalandırılamadığı ve pencerelerin genellikle kapalı olduğu kış aylarında daha da kötüleşir.

Alerjik hastalıklar nelerdir?

Alerjik hastalıklarda, etkilenen organa göre değişen bulgular ortaya çıkar. Alerjik hastalıklar ortaya çıkan bulgulara ve etkilenen doku ve organ sistemine göre adlandırılır.

Belli başlı alerjik hastalıklar şunlardır:

• Saman nezlesi (alerjik rinit)
• Alerjik astım
• Alerjik egzama (Atopik dermatit)
• Ürtiker ve anjioödem
• Bitki alerjileri (zehirli bitkiler)
• Arı alerjisi
• Evcil hayvan alerjisi
• Lateks alerjisi
• Kalıp alerji
• Kozmetik alerjileri
• İlaç alerjileri
• Göz alerjileri (alerjik konjonktivit)
• Gıda alerjileri
• Güneş alerjisi

Alerji en çok kimlerde görülür?

Alerjik rahatsızlıklar, yaş, cinsiyet, ırk, statü farkı gözetmeksizin herkeste görülebilir. Alerjiler çocukluk çağında daha sık görülmekle birlikte ilk başlangıç her yaşta olabilir. Alerji çoğunlukla genetiktir, kalıtsal yolla kişiye aktarılır. Buna rağmen, siz, eşiniz ya da çocuklarınızdan birinin alerjik bünyeye sahip olması tüm çocuklarınızın da bundan etkileneceği anlamına gelmez.

Alerjik bünyeye sahip kişi, genetik olarak belirli bir alerjiyi miras olarak almaz, farklı türde alerjiler geliştirebilir. Bazı kişiler, ailede hiçbir alerjik üye bulunmamasına rağmen alerjik bir bünyeye sahip olabilirler. Genelde kişinin bir maddeye alerjisi varsa diğerlerine de alerjik reaksiyon gösterme olasılığı yüksektir.

Alerjilerin ortaya çıkma yaşı nedir?

Alerjik bünyeli bir kimsenin belirli bir maddeye karşı alerji gelişmeden ve hastalık belirtisi ortaya çıkmadan önce sensitizasyon (duyarlanma) denilen bir süreç yaşanır. Bu dönemde, bağışıklık sistemi antijenle (bağışıklık sistemi tarafından antikor üretimine yol açan yabancı moleküller) temas eder.

Sistem bu teması belleğine alır ve ona karşı özel antikorlar üretir. Daha sonraki karşılaşmada bağışıklık sistemi antijeni kolaylıkla tanıyacak ve hemen reaksiyon gösterecektir.

Bu süreç birkaç dakika olabildiği gibi yıllar boyu da sürebilir. Bu sebeple alerjik hastalıklar, alerjik bünyeli kimselerin yaşamlarının herhangi bir döneminde ortaya çıkabilmektedir.

Alerjik bünyeli doğmuş olan çocuklar, genelde ilk 3-6 aylık dönemlerini rahat ve şikâyetsiz geçirirler. Bebek 6 aylık olduktan sonra, sık görülen üst solunum yolu enfeksiyonları ile birlikte zaman zaman kısa süreli kaşıntılı deri lezyonları oluşabilir.

Üç yaşından sonra çocuklarda sık sık burun tıkanıklığı, burun akıntısı ve enfeksiyon nöbetleri başlar. Sonradan bu nezleler bronşlara da inerek öksürük ve hırıltılı solunuma şeklinde alerjik bronşite dönüşebilir.

Alerji Belirtileri Nelerdir?

Alerji belirtileri ve şiddeti, alerjiden alerjiye, çocuktan yetişkine değişiklik göstermektedir. Alerji belirtileri, gözlerde ya da burunda kaşıntı, hapşırma, burun tıkanıklığı, boğazda sıkışma hissi, solunum sorunları ve hatta anafilaktik şok (baygınlık veya bayılma) şeklinde görülebilir. Belirtiler yıl boyunca (toz akarları ya da gıda gibi alerjenlere karşı) ya da mevsimsel (örneğin polen kaynaklı) olarak ortaya çıkabilir.

Dünyanın farklı yerlerinde, farklı alerjenler yaygın olduğundan, alerji belirtileri de nerede yaşadığınıza bağlı olarak değişebilir. Örneğin, ananas ülkemizde çok sık tüketilen bir meyve olmadığından alerji de sık görülmez fakat yumurta ya da buğday gibi birçok yiyeceğin içinde olan besinlere olan alerji yaygındır.

Alerji Nasıl Teşhis Edilir?

Alerji teşhisinde en önemli adım, hastalığın öyküsünü ve belirtilerini iyi tanımlamaktır. Bu öğeler eksik kaldığında, alerji teşhisinde yanlışlar yapılabilir. Örneğin non-alerjik rinit (kaynağı belli olmayan alerjiler) için yapılan alerji testi negatif çıkmasına rağmen hastada alerjik belirtiler görülebilir.

Ayrıca, şimdiye kadar hiç alerjik reaksiyon göstermemiş kişilerin kanında alerjik olduklarını gösteren değerler bulunabilir. Bu nedenle, testlerin sonuçları; hastalık öyküsü ve konusunda uzman doktorların muayenesi ile birlikte değerlendirilmelidir.

Gelişen teknolojiyle, alerji testlerinin çeşitleri ve doğru sonuç verme oranları da artmıştır. Alerji testleri genelde; solunum yolu alerjileri, gıda, arı, ilaç, ürtiker ve anjiyo ödem, kontakt (temas) dermatit ve atopik dermatit (egzamalar) gibi hastalıkların tanısında kullanılır.

Alerji tespitinde

• Deriye alerjen sıvı dökülüp, alerjenin ince uçlu özel iğneler (lancet) ile deriye enjekte edilmesi yöntemiyle Prick (Epidermal) Testi,
• İnce uçlu bir enjektör ile derinin daha derin kısmına çok küçük miktarlarda enjekte edilerek yapılan Intradermal Testi
• Alerjenin deriye sürülerek ve üzerine steril bant yapıştırılarak 24 ila 72 saat beklenilen Yama Testi kullanılır.
• Alerji kan testleri, deri testleri kadar duyarlı değildir ve genellikle çocuklar ve ağır deri reaksiyonları gösteren kişilerde olduğu gibi deri testlerinin uygulanamadığı ya da uygulanmasının zor olduğu durumlarda kullanılır. Kullanılan en yaygın kan testi türü, vücudun belirli alerjenlere tepki olarak oluşturduğu immunglobulin E (IgE) antikorunun kandaki düzeyini ölçer. Spesifik IgE antikor testi ise kişide belli bir madde veya maddelere karşı alerji benzeri belirtiler varsa yapılır. Radyoallergosorbent testi (RAST) gibi diğer kan testleri ise daha detaylı bilgi sağlamak için kullanılır.
• Özellikle gıda testlerinde, daha kesin bir tanı için, kişiye alerjisi olduğu düşünülen besinlerin kademeli olarak verildiği ve reaksiyonun ölçüldüğü, besin yükleme testi uygulanır.
• Burnun incelendiği nazal endoskopi, nazal smear ve deri testleri de özellikle alerjik rinit teşhisinde kullanılan etkili tanı yöntemlerindendir.