ANAFİLAKSİ (ALERJİK ŞOK)

ANAFİLAKSİ (ALERJİK ŞOK)

Anafilaksi ciddi, hayatı tehdit eden alerjik reaksiyondur. Ani başlar, hızlı ilerler ve bazen ölümle sonuçlanabilir. Sıklıkla allerjenle (allerjiye neden olan ajan) temastan sonra dakikalar nadiren saatler içinde ortaya çıkar. Sıklığı %0.05-2 olarak bildirilmektedir.

Anafilaksi öngörülemeyen bir durumdur. Çoğu kişinin öncesinde bilinen bir allerjisi olabileceği gibi bazen hastaların ilk allerjik reaksiyonu anafilaksi olabilir.

Çocuklar ve ergenlerde en sık anafilaksi nedeni besinlerdir (kuruyemişler, süt, yumurta, balık, buğday, soya, susam).

Erişkin ve yaşlılarda ise ilaçlar (antibiyotikler ve ağrı kesiciler) ve böcek sokmaları (özellikle arı) ön plandadır. Ancak her zaman anafilaksiyi tetikleyen etkeni belirlemek mümkün olmayabilir.

Risk Faktörleri

Bazı kişilerin anafilaksiye yatkınlığı daha fazladır. Allerjik kişiler, astımlılar, daha önce anafilaksi geçirmişler veya ailesinde anafilaksi hikayesi olanlarda risk artmaktadır.

Süt çocukları şikayetlerini tarif edemedikleri, ergenler ise allerjenden kaçınma ve tedavi konusunda tutarsız davranışları nedeniyle artmış riske sahiptir. Gebelikte anafilaksi anneyi ve özellikle bebeği ölüm ve kalıcı hasar açısından riske sokar.

Kalp hastalığı olanlar, bazı tansiyon ilaçlarını kullananlar ve sorumlu ajana enjeksiyon yolu ile maruz kalanlarda da risk artmaktadır.

Belirtiler

Anafilakside aynı anda birden fazla organ tutulumu tipiktir, tüm vücudu etkileyebilir.

Deride (en sık):Kaşıntı, kızarıklık, ürtiker (kurdeşen), anjioödem (yüz, dudaklar, göz kapakları ve derinin herhangi bir yerinde oluşan şişlikler)
Gözde: Kaşıntı, sulanma, kızarıklık, göz çevresinde şişlik
Burun ve boğazda: Hapşırık, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, dilde şişme

“Solunum sisteminde: Nefes almada zorluk, tekrarlayan öksürük, göğüste sıkışma hissi, hızlı nefes alıp verme ve hışıltı, boğazda şişme ve kaşıntı, ses değişikliği, boğulma hissi, yutkunamama”

Kalp ve dolaşım sisteminde: Sersemlik, güç-süzlük, halsizlik, nabız hızında değişiklik, kan basıncında düşme
Sindirim sisteminde: Bulantı, tekrarlayan kus-ma, karın ağrısı, ishal
Sinir sisteminde: Kaygı, kötü hissetme, bilinç değişikliği, bayılma

 

Tanı 

Anafilaksi tanısı besin, ilaç alımı veya arı sokması gibi olası bir tetikleyici takiben ortaya çıkan bulgulara dayanılarak koyulur.

Astım atağı, baygınlık panik atak veya besin zehirlenmesi gibi durumlar anafilaksiyi taklit edebilir. Hastanın çocuk veya erişkin bir allerji uzmanı tarafından ayrıntılı değerlendirilmesi ve uygun testlerinin yapılması gerekir.

 

Tedavi

Anafilaksi hikayesi olan her birey mutlaka bir allerji uzmanına danışmalı,  daha sonra yaşanabilecek anafilaksilerin önlenmesi ve neler yapılması gerektiği ile ilgili

“Anafilaksi Acil Eylem Planı” oluşturulmalıdır.

Anafilaksi geçiren hastanın ayağa kaldırılması, oturtulması ani olarak kalbe gelen kan miktarını azaltıp şikayetlerin artmasına     neden olur (boş ventrikül sendromu).   Anafilaksi  gelişen hasta sırt üstü yatırılıp, ayakları yükseltilmelidir (en az 20 cm).

Anafilaksi Acil Eylem Planı konusunda okul çalışanları eğitilmeli ve bir örneği okula verilmelidir.